Głośne czytanie małym dzieciom przynosi im wiele korzyści na każdym etapie rozwoju.
Warto czytać dziecku jeszcze nie narodzonemu – w tzw. wieku prenatalnym. W trzecim trymestrze ciąży dziecko zaczyna reagować na bodźce dźwiękowe – co oznacza, że zaczyna słyszeć. Słyszy zarówno dźwięki płynące z ciała mamy – przykładowo bicie jej serca, oraz dźwięki docierające do niego z zewnątrz, np. głosy rodziców, muzykę czy inne odgłosy, które towarzyszą naszemu codziennemu życiu. To zmysł słuchu jako pierwszy spośród wszystkich zmysłów jest tak różnorodnie stymulowany. Można obrazowo powiedzieć, że niemowlę w łonie matki jest jak gąbka chłonąca informacje i otaczające je dźwięki.
Niemowlę najpierw poznaje głos mamy i taty, a dopiero później, już po narodzinach, będzie mogło uruchomić pozostałe zmysły, by za ich pomocą poznać swoich rodziców. Od tych pierwszych chwil po wkroczeniu w świat dźwięków dziecko tworzy wzorzec prawidłowej mowy. Warto więc rozmawiać z nienarodzonym maluszkiem oraz czytać mu książki. Czytanie na głos niemowlakowi, który szczęśliwie przyszedł na świat stymuluje rozwój jego mózgu. Zanim małe dziecko nauczy się mówić – najpierw uczy się rozumieć mowę, czyli tworzy tzw. słownik bierny. Ta prawidłowość jest związana w kolejnością dojrzewania poszczególnych ośrodków w mózgu odpowiedzialnych za rozumienie oraz artykułowanie mowy. Nauka mowy rozpoczyna się więc tak naprawdę od momentu kiedy niemowlę zaczyna być otaczane mową.
Książki są dla najmłodszych źródłem nowych doświadczeń językowych – ubogacają tak bierny (rozumienie) jak i czynny (mowa) słownik dziecka, poszerzając wiedzę o świecie i pomagając w ten sposób odnosić sukcesy w przedszkolu i w szkole. Czytanie pomaga także w przezwyciężaniu dysleksji.
Głośne czytanie kilkulatkowi:
• rozbudza w nim ciekawość świata,
• pozwala wraz z bohaterami opowiadań przeżywać niezwykłe przygody, rozwijając wrażliwą wyobraźnię dziecka,
• uczy myślenia i poprawia koncentrację uwagi,
• jako forma wspólnego spędzania czasu pogłębia więzi łączące rodziców i dzieci, oraz zapewnia emocjonalny rozwój dziecka,
• wzmacnia poczucie własnej wartości dziecka, pomaga zrozumieć siebie i innych,
• uczy wartości moralnych, pomaga rodzicom w osiąganiu sukcesów wychowawczych,
• kształtuje nawyk czytania i zdobywania wiedzy na całe życie,
• a także zapobiega uzależnieniu od telewizji i komputera, będąc źródłem atrakcyjnego sposobu na spędzenie czasu.
Wspólne czytanie z nastolatkiem pomoże mu pokonać wiele problemów związanych z okresem dorastania, zawsze będąc okazją do rozmowy o nich z najbliższymi.
Zastanawiając się nad tym, czym powinna charakteryzować się lektura odpowiednia dla najmłodszych, warto wziąć pod uwagę czy wybrana książka:
• jest ciekawa dla dziecka,
• jest napisana lub tłumaczona poprawną i ładną polszczyzną – język jakim jest ona napisana jest przez dziecko przyswajany jako wzór mowy,
• treść i ilustracje są dostosowane do wrażliwości dziecka,
• promuje pozytywne wzorce postępowania,
• uczy szacunku wobec dziecka, ludzi, innych istot, prawa,
• buduje pozytywny stosunek do świata oraz wiarę w siebie.
Książki, które czytamy najmłodszym mają duży wpływ na kształtowanie się ich obrazu świata oraz budowanie własnego ja. Ważne więc, by książka była sprzymierzeńcem Rodziców w ich wychowawczej pracy, wspierała a czasem pomagała także rozwiązywać trudne problemy.
Wzory zachowań bohaterów bajkowych są przyjmowane przez najmłodszych bezkrytycznie – często możemy zaobserwować, że nasz maluch odtwarza zachowanie ulubionej postaci bajkowej. Dzieci szybko uczą się poprzez przykład – naśladując. Oczywiście ważne jest więc, aby mogły uczyć się na dobrych wzorcach.
Czytanie razem z dzieckiem ma jeszcze tę wielką zaletę, że uczymy kilkulatka, że książki są źródłem wiedzy, że warto po nie sięgać – jednym słowem: kształtujemy u dzieci pozytywny nawyk czytelniczy.
W pierwszych książeczkach dla najmłodszych przeważają rysunki a im dziecko starsze, tym więcej zawierają one tekstu – można powiedzieć, że książki rosną wraz z dziećmi 🙂
Chciałabym szczególnie polecić wszystkim lubiącym czytać Rodzicom i Dzieciom książeczki, które możemy czytać razem. Takie właśnie są bajki, gdzie w tekst pisany włączone są ilustracje zastępujące poszczególne słowa – „odczytanie” ich jest zadaniem dla najmłodszego czytelnika. Dobrze by było, gdyby pod rysunkiem był umieszczony podpis – wtedy dziecko zapamiętuje jednocześnie obraz graficzny słowa, a więc uczy się czytać globalnie.
Przykładem historyjki z rysunkami, którą możemy czytać już z 2-latkiem może być krótki tekst o uwielbianych przez dzieci Przyjaciołach ze Stumilowego Lasu:
Naprawdę wspólne czytanie przynosi dzieciom wiele radości i pokazuje im, że ta sztuka nie jest wcale trudna. Kilkulatki interesują się literkami, wciąż chcą wiedzieć co tu lub tam jest napisane – wspólnie przecież żyjemy w świecie, który wręcz zalewa nas ogromem tekstów pisanych, a ilość informacji i wiedzy rośnie lawinowo.
Opowiadania z rysunkami wspomagają naturalne zainteresowania dziecka czytaniem w tym najbardziej wrażliwym okresie rozwojowym. Kształtują też pozytywny obraz siebie: dziecko czytając wraz z rodzicem może wykorzystać swoją wiedzę, przekonać się, jak wiele już potrafi i tym chętniej będzie uczyło się i poznawało nowe pojęcia. Wreszcie: wspólne czytanie jest formą spędzenia czasu z dzieckiem. A umacnianie więzi między rodzicami a dziećmi przynosi zarówno „korzyści natychmiastowe” jak i procentuje na przyszłość.
Agnieszka Sadowska
pedagog